Igre 
Prosečan životni vek Evropljana raste: U kojim zemljama stanovnici žive najduže, a u kojim najkraće?
Komentari30/04/2023
-15:30
Očekivani životni vek Evropljana, iako nije podjednake dužine u svim državama, na uzlaznoj putanji je već nekoliko decenija. Prosečni životni vek stanovnika neke zemlje može okriti dosta o blagostanju čitavog društva, a takođe predstavlja i ključno sredstvo za kreatore vladinih politika.
Francuska se, na primer, bori sa izazovom dugovečne populacije, što stvara pritisak na sistem socijalnog osiguranja. Kako bi odgovorila na taj izazov, francuska vlada je usvojila, mada uz veliki otpor, niz reformi čiji je cilj bio povećanje starosne granice za odlazak u penziju i podsticanje pojedinaca da rade duže.
Međutim, Francuska nije jedina država čiji stanovnici dugo žive.
Uprkos blagom zastoju usled pandemije Kovid-19, linija dugovečnosti ima tendenciju rasta otkako je EU počela da beleži podatke ranih 2000-tih, zvanična statistika otkriva da je očekivani životni vek u proseku porastao za više od dve godine po deceniji od 1960-ih.
Šta je sve uticalo na porast prosečnog životnog veka Evropljana, stanovnici koje države žive najduže, a koje najkraće i koliki je prosečan životni vek građana Srbije?
Stanovnici koje zemlje u Evropi najduže žive?
U 2021. godini prosečan životni vek u Evropskoj uniji je bio 80,1 godina, ali najnoviji podaci pokazuju manju brojku u odnosu na 2020. i 2019. godinu, što je verovatno rezultat naglog porasta mortaliteta usled pandemije Kovid-19, pokazuju podaci Evrostata.
U 2019. očekivani životni vek pri rođenju dostigao je najviši nivo - 81,3 godine, ali je ubrzo pao na 80,4 godine u 2020. godini.
Sve u svemu, širom bloka, žene žive duže od muškaraca (82,9 godina naspram 77,2 godine u 2021. godini), ali ljudi u određenim zemljama, čak i regionima, žive duže od drugih.
Isto tako, nisu sve nacije zabeležile isti napredak tokom godina - ili recidiv u nekim posebnim slučajevima - u svojim procenama očekivanog životnog veka.
Zemlja sa najvećim očekivanim životnim vekom je Španija, sa prosekom od 83,3 godine, zatim slede Švedska (83,1 godina), a potom Luksemburg i Italija (82,7 godina). Najkraći životni vek zabeležen je u Bugarskoj (71,4 godina), Rumuniji (72,8 godina) i Letoniji (73,1 godina).
Razlike od zemlje do zemlje su zanimljive, ali su možda još fascinantnija poređenja regiona unutar zemalja koji na skali dugog života imaju rezultate koji su viši od proseka.
U Španiji je, na primer, očekivani životni vek ljudi rođenih u regionu Andaluzije oko 81,7 godina, ali očekivan vek onih koji žive u glavnom regionu, Madridu, je 85,4 godina, što je preko četiri godine više.
Slični trendovi se primećuju i u Italiji. Italijani koji žive na južnom ostrvu Sicilija mogu očekivati da će živeti oko 81,3 godine, ali oni koji žive na severu u Trentinu, blizu granice sa Austrijom, imaju očekivani životni vek od 84,2 godine, što je razlika od skoro tri godine.
Koje zemlje beleže napredak u očekivanom životnom veku svojih stanovnika?
Izgleda da su Estonci najviše produžili životni vek, budući da im je u periodu između 2000. i 2021. godine životni vek produžen za 6,1 godinu.
Zatim, slede Irska (životni vek duži za 5,8 godina), Luksemburg (životni vek duži za 4,7 godina), Danska (životni vek duži za 4,6 godine ) i Slovenija (životni vek duži za 4,5 godina).
Produženi životni vek ovih pet zemalja je izuzetan, posebno kada se uporede sa drugim zemljama koje se nisu tako dobro snašle u pomeranju životnih granica ili jednostavno u poređenju sa prosekom Evropske unije, koji je zabeležio rast od 2,5 godine.
U Bugarskoj, na primer, ljudi umiru mlađi nego ranije - očekivani životni vek pri rođenju bio je 0,2 godine kraći u 2021. nego u 2000. godini.
Smatra se da je ovo rezultat brojnih faktora, uključujući problematičan sistem zdravstvene zaštite i stope smrtnosti od moždanog udara veće nego u većini zemalja EU, prema Izveštaju o zdravlju koji je objavila Evropska komisija.
Koliko dugo Evropljani žive nakon 65 godina?
Očekivano trajanje života ljudi koji imaju 65 godina odnosi se na prosečan broj godina kojima je ljudima ovog uzrasta ostalo da prožive.
Zanimljiva je metrika za posmatranje jer, na primer, očekivani životni vek nekoga ko je rođen 1958. godine i danas ima 65 godina, ne uzima u obzir savremene varijable, kao što su poboljšani stil života, napredak u zdravstvenoj zaštiti i tako dalje.
U 2021. godini, očekivani životni vek osoba koje imaju 65 godina procenjen je na 19,2 godine, 20,9 godina za žene i 17,3 godine za muškarce.
Francuska i Španija imale su najduži očekivani životni vek za ljude koje imaju 65 godina 2021. godine (21,4 godine), a Bugarska najkraći (13,6 godina).
Za žene, najduži očekivani životni vek nakon 65 godina zabeležen je u Španiji (23,5 godina), a najkraći u Bugarskoj (15,5 godina), dok je za muškarce najduži bio u Švedskoj (19,6 godina), a najkraći takođe u Bugarskoj (11,6 godina).
Očekivan zdrav životni vek - najvažniji pokazatelj?
Očekivan zdrav životni vek je takođe važan pokazatelj zdravlja opšte populacije. To signalizira, možda, najvažniju meru - da li su naše poslednje godine proživljene u dobrom zdravlju.
U 2020. godini prosečan broj godina zdravog života u EU bio je 64,5 godina za žene i 63,5 godina za muškarce. Ovaj broj je takođe doživeo veselu evoluciju - produžio se za 2,6 godina između 2011. i 2020. godine, popevši se sa 61,4 na 64 godine.
Švedska je zemlja čiji stanovnici prožive najviše zdravih godina širom Evropske unije (žene žive u proseku 72,7 godina u zdravlju, a muškarci 72,8 godine.
Zatim slede Šveđani, Italijani i Maltežani, 68,7 prema 67,2 i 70,7 prema 70,2 zdravih proživljenih godina bez invaliditeta
Zanimljivo je što Danska, uprkos visokom rangu na lestvici dugog životnog veka, daleko zaostaje u proživljenim zdravim godinama, zauzima četvrto poslednje mesto, pri čemu žene prožive 57,7 godina u zdravlju, a muškarci 58,1 godinu.
Letonija ima najmanji broj proživljenih godina u zdravlju, kako za žene (54,3 godine) tako i za muškarce (52,6 godina).
Zbog čega se životni vek Evropljana produžava?
Živimo duže, a i zdravije usled brojnih faktora. Mada, čini se da je najvažniji faktor smanjenje smrtnosti novorođenčadi, koje Evrostat definiše kao smrt koja usledi pre detetovog prvog rođendana.
Šanse da novorođenče preživi detinjstvo porasle su sa 50 odsto na 96 odsto na globalnom nivou. Između 2011. i 2021. stopa smrtnosti novorođenčadi u Evropskoj uniji pala je sa 3,8 odsto umrlih na 1.000 rođenih na 3,2 odsto.
Kada se analiza proširi na poslednjih 20 godina, stopa mortaliteta novorođenčadi se skoro prepolovila (6,2 umrlih na 1000 rođenih u 1999. godini).
U 2021. godini najveće stope smrtnosti novorođenčadi u Evropskoj uniji registrovane su u Bugarskoj (5,6 umrlih na 1 000 rođenih) i Rumuniji (5,2 umrlih na 1 000 rođenih), a najniže u Finskoj, Sloveniji i Švedskoj (1,8 umrlih na 1 000 rođenih).
Koliko dugo žive građani Srbije u poređenju sa stanovnicima drugih evropskih zemalja?
Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije (SZO), prosečan životni vek u Srbij, 2021. godine, bio je 75 godina. Podaci pokazuju da je prosečan životni vek žena bio 78 godina, dok je prosečan životni vek muškarca 72 godine.
Brojni faktori utiču na to što građani Srbije u proseku žive manje od drugih stanovnika evropskih zemalja, a samo neki od njih su način života, ekonomski status, kao i pristup zdravstvenim uslugama. Takođe, stope pušenja su visoke, sa oko 30 odsto populacije koja redovno puši cigarete - što je nezdrava navika koja može dovesti do prevremene smrti.
Stanovnici zapadnih evropskih zemalja takođe imaju veću statističku šansu da uđu u devetu deceniju života nego građani Srbije, mada je ovo karakteristično i za ostatak istočne i centralne Evrope.
Kao rezultat naglog porasta mortaliteta usled pandemije Kovid-19, slično kao i u drugim evropskim zemljama, životni vek građana Srbije je skraćen u proseku za godinu i po dana, a doc. Milica Vesković Anđelković sa Odeljenja za sociologiju Filozofskog fakulteta za Euronews Srbija kaže da je do ovoga došlo "što zbog virusa, što zbog blokiranosti zdravstvenog sistema”.
"Što se tiče stanja kod nas u državi, ima tu raznih faktora od stanja u zdravstvu, do uticaja korone, takođe i velikih zagađenja. Takođe je pitanje i koliko ljudi kod nas vode računa o zdravlju, pitanje je koliko je kod nas kultura tih redovnih sistematskih pregleda razvijena”, kaže Vesković Anđelković i dodaje da bi trebalo steći naviku da redovno prekontrolišemo svoj organizam kako bi smo potencijalno produžili svoj životni vek.
Tanjug/Strahinja Aćimović
Takođe, Vesković Anđelković smatra da duži životni vek nekih zemalja Evropske unije verovatno možemo da dovedemo u vezu sa ekonomskim faktorima jer "ljudi koji imaju više novca možda će se pre odlučiti da plate sebi sistematske preglede i sebi omoguće neku bolju uslugu”.
Kako kaže Vesković Anđelković, Srbija kao zemlja koja je prošla tranziciju društvenog sistema, manje je napredovala kada su u pitanju zdravstvene, ali i druge usluge, u odnosu na neke zemlje u kojima se najduže živi, kao što su na primer Španija i Italija.
“Takođe, zemlje u kojima se beleži veliki broj emigracija, upravo tog mlađeg stanovništva zbog čega stariji stanovnici ostaju bez neke vrste podrške mlađih generacija može isto da ima veliki uticaj na kraći životni vek“, zaključuje Vesković Anđelković za Euronews Srbija.
Iako se građani Srbije ne mogu pohvaliti najdužim životnim vekom u Evropi, poslednjih godina došlo je do poboljšanja očekivanog životnog veka, budući da je prosečan životni vek 2000. godine bio 72 godine, dok je 2021. bio 75 godina.
Komentari (0)